Dicían de miña avoa que era unha separatista. Eu, na miña ignorancia infantil, pensaba que o dicían pola velocidade a que clasificaba as patacas ó día seguinte de apañalas; sempre me fascinou como aquelas xa engurradas mans apartaban rápida e selectivamente unhas "castañas",como ela acostumaba chamarlle, doutras. Tonterías de cativos a parte, uns aniños despois percateime do que significaba tal termo. Miña avoa era nacionalista.
Foi a segunda verba que busquei no dicionario, bueno...no "diccionario" porque daquela, na escola, non había tal cousa. Comezaba a estar obsesionado con aquela palabra coa que tan despectivamente alcumaban a aquela muller loura; tanto, que os cabelos parecían dourados ao sol, un pouco dada a exaserar coa dose de touciño que lle engadía ao caldo (o que se facía notar nas súas cadeiras..) e a que eu, na miña nenez e mocidade, tanto admirei. Despois de aprender como se usaba o "Diccionario" tomando como exemplo a palabra "General" busquei naquelas páxinas tan sabias a definición de "Separatista": 1Del separatismo o relacionado con esta doctrina política. (Daquela aínda non empregaba moito a fórmula: vaia merda de..o que tocase, pero aquilo merecía unha calificación merdenta). Mirei arriba, e lin, "Separatismo:Doctrina política que defiende la separación de un territorio para alcanzar su independencia o para anexionarse a otro país". Tampouco o entendín, e pregunteille ao profesor:
-Eso es una ofensa a la nación española, una tontería que anda en cabezas locas a las que no hay que hacerle caso.
Para dicir tal cousa mudou o constante tono pasivo da súa voz por un máis propio dun predicador evanxelista nun momento de euforia divina, inchara o peito, (e o bandullo, facendo que a camisa saíse por fóra do pantalón) e mirárame moi firmemente aos ollos. E como se o profesor me estivese a berrar, os meus compañeiros todos foron espetando a mirada nos seus pupitres a medida que entendían o que o mestre dicía. Sentíanse avergoñados de min por preguntar tal cousa. Como se fose eu o separatista!
Volvín a casa pensando como aquela muller que tan boa se amosaba conmigo podía ser aquilo que decía o mestre. Porque o mestre non se enganaba, e isto quedara probado aquel día que fixo que o meu compañeiro Vicente sacase o brazo axiña de debaixo dunha lupa de aumento que concentrara os raios de sol no dorso da man do meu, entón, amigo. "Ao final si que queimaba!" díxolle o mestre-E Vicente, raro nel, cambiou de opinión.
Pero eu sabía que incluso os que máis saben se enganan, como aquela vez que o crego da parroquia(Non me acordo do nome, mais penso que tiña similitude co nome dunha afección da gorxa) dixo que Deus apretaba pero non afogaba. E eu estaba rematadamente convencido de que Deus tamén afogaba, pode incluso que fose el o afogado.
Daquela, quen estaba enganado, o mestre ou miña avoa?
O venres desa semana a avoa agasallounos cunha das súas tan ansiadas visitas. Mentres que lle axudaba a poñer a louza na mesa intentei preguntarllo, pero non era quen..Como iba preguntarlle tal cousa, como preguntarlle se ela ofendía a nación española! A miña teima interrogatoria seguiu petando na miña cachola. Concedinme varias prórrogas, e cando acabei aquel caldo con regusto graxento solteino:
-Avoa..-E miña avoa ergueu a cabeza cun cacho dunha folla de repolo entre os beizos, doume un arrebato cómico e a risa floxa impediume preguntarllo.
Cando entendeu por que me ría, metiu o repolo para dentro cunha lambetada nada suxerente e sorriume cómplice:
-Que me querías?
(Bendita pregunta)
-Mmmmm-dubidei- ti eres...ti eres separatista?
Meu pai cuspiu sobre o plato e comezou a tusir, miña nai ficou mirando cara min. Outra vez! Coma se fose eu o separatista!!!
Ao tempo, miña avoa parecía escarallarse viva sentada nunha butaca de madeira que, polos sons que de tal estrutura saían, parecía estar sufrindo; o zanco de polo bailaba seguindo o ritmo das gargalladas na súa man. Cando acougou díxome:
-Pois supoño que si, é o que di Francisquiño..-E miña avoa mirou a súa nora sorrindo.
Meu pai xa estaba violeta. E miña nai, miña nai semellaba...divertida? Parecía tentar agochar un sorriso que xa se facía xigante na súa faciana.
Creo que durante uns segundos me enfadei con miña avoa, pero logo díxome:
-Sabes por que me chaman separatista?
E eu, querendo mostrar o aprendido na escola, respondín veloz:
-Porque ofendes á nación española.
Miña nai comezou a darlle golpes nas costas a meu pai, a asfixia ía en crescendo; ao igual que a diversión de miña avoa.
-Ofendes a...(risas) porque ofendes a nación-repetiu a palabra "nación", cun tono satírico e logo riuse aínda máis-española.
Rosalía, asi era como se chamaba miña avoa, ergueuse do asento e camiñou xunta min, púxose diante miña e agarroume suave polo ombreiros:
-Daniel, eu non ofendo á "nación"-Outra vez aquel tono, non sei que teima tiña con esa verba...-española, ela oféndeme a min, ou máis ben, a nosa nación.
Logo doume un bico na meixela, mandoume limpar ben o fondo do plato e sorriu mentres que murmuraba.."ofender a nación española..manda carallo..."
Tardei moitos anos en entender aquilo, incluso despois de buscar "nación" no "Diccionario" da escola seguía sen entendelo(esta vez non lle preguntei ao mestre).
Entendino cando aquela secretaria, con moi mala ostia, me dixo que se quería que me atendera lle falase ben(referíase a falar en castelán..); entendino cando vin no libro de historia que a metade da poboación española emigrada era galega; entendino cando vin a definición de "gallego" no "Diccionario" (Si, xa o sei, do puto diccionario ese non saliu nada bo); cando vin o ben que vivían en Madrid e o comparei ca fame galega; entendino bailando unha muiñeira; comendo pulpo á feira e bebendo Riveiro nunha cunca branca; entendino muxindo vacas; entendino cando alguén me preguntou: Y tú, de donde eres? E eu lle respondín inconscientemente "no soy de donde eres tú".
Entendino agabeando por unha baranda metálica cun cordelo nos dentes, entendino vendo como un saba marcada cunha estrela ascendía por tal poste con camaradas impulsos; entendino nunha aperta colectiva inmensamente cargada dun eufórico e rebelde galeguismo.
E entendino, dous días despois, vendo como aquela barquiña que botáramos ao mar deixara de navegar naquel océano eutrofizado de pensamentos por mor dunha oleaxe fascista.
Tiña razón miña avoa, era a "nación española"(agora eu tamén o dicía cun tono indignado) a que nos ofendía a Nós.
Feliz día da Patria Galega! E Feliz oitenta e tres aniversario avoa!
No hay comentarios:
Publicar un comentario